معرفی کتاب چریک مجاهد خلق
بسیاری بر این باورند که ریشه‌های انحراف و همچنین تبدیل شدن سازمان مجاهدین قبل از انقلاب به یک فرقه تروریستی را می‌باید در شکل‌گیری این سازمان از اواسط دهه چهل ردیابی کرد. آنچه بر این باور اصرار می‌ورزد ناظر بر نوعیت نگاه بنیانگذاران به ایدئولوژی و ساحتی است که در آن انسان در مفهوم فردی و اجتماعی تفسیر و تببین می‌شود. نگاهی که هویت جمعی را در مقایسه با هویت فردی ترجیح و آن را به آموزه‌های ایدئولوژیکی و مهمتر به نگاه هستی‌شناسانه درباره جهان و انسان و با توجیه جهان‌بینی علمی ارتقا می‌دهد. که البته زیربنای این نوع نگاه را می‌باید در تفسیر مادی و مارکسیستی از تاریخ و انسان و ایضن تلاش برای انطباق‌سازی این نگاه با آموزه‌های دینی تعمیم داد. آنچه به عنوان خروجی این اندیشه می‌توان اشاره کرد ناظر بر انسان‌هایی است که در هیبت چریک و رهبر و… بخشی از ذهنیت اسطوره‌گرای جامعه و تاریخ معاصر ما را اشغال کرده و به خود معطوف داشته است. محصولاتی که بر ساحت‌های تقدس‌گرایانه از مبارزه چریکی و به تعبیر امروزی متاثر از رسوبات رمانتیسم انقلابی بر ذهنیت تاریخی جامعه، همچنان به مثابه الگوهایی برای ارزش‌گذاری صیانت و نگهبانی می‌شود. آنچه این نگاه را حداقل در نخستین سال‌های بعد از انقلاب تشدید و به تقدیس‌گرایی ارتقا داد، برساخت‌های ذهنی راویان برآمده از دل چنین مناسبات و به همان اندازه هنرمندانی بود که یا درگیر با این مناسبات و یا در همسویی با این فضا چیزی از تشدید گفتمان تقدس‌گرایانه کم نگذاشتند.
آنچه اما در این میان مغفول ماند و همچنان باقی مانده، نگاه واقع‌گرایانه به چنان اندیشه و همزمان رها شدن از سیطره نگاهی است که هنوز تاب نقد و داوری درباره ایدئولوژی و به‌طور واقعی محصولات انسانی آن اندیشه‌ها را ندارد. این اهمال و رویکرد پنهانکارانه اگر چه بخشی ناشی از تحولات و نتایج سیاسی و اجتماعی حاصل از انقلاب و دست بالا داشتن یک جریان خاص و جلوگیری از سوء استفاده‌های جناحی و ایدئولوژیکی دارد، اما در این میان نمی‌توان از تعصبات و همان اندازه رسوبات ساحت‌گرایی و رمانتیسم حاکم غافل بود. همین جا اشاره کنم این نوع تقدس‌گرایی محدود و معطوف به سازمان‌های چریکی شناخته شده قبل از انقلاب نمی‌شود. چه بسا در قرائت و گفتمان‌سازی جریانی که در نهایت سهم عمده و تعین‌کننده در کسب قدرت و همچنان در حفظ و صیانت از آن اصرار و پافشاری دارد به درجاتی حاکم بوده و هست.
نویسنده: محسن زال
انتشارات: ماهریس
موضوع: انسان شناسی
