وقتی صحبت از صادق هدایت به میان می‌آید، بدون شک آثار شگفت انگیز و پرطرفدار این نویسنده محبوب به ذهنمان خطور خواهد کرد. صادق هدایت در سال ۱۲۸۱ در تهران دیده به جهان گشود. کتاب‌های وی در زمره رازآلودترین و بهترین رمان‌های ایرانی است که حتی در سطح جهان نیز شهرت زیادی دارد. همچنین طرفداران زیادی را از آن خود کرده است. ژانر اکثر کتاب‌های او معمایی است. کتاب بوف کور وی تاثیری عمیق بر ادبیات ایران و حتی غرب گذاشت و منتقدان غربی نیز توجه ویژه‌ای به این اثر به یادماندنی دارند. یکی از آثار جذاب و خواندنی این نویسنده پرآوازه، کتاب حاجی آقا است. این اثر دومین کتاب طولانی صادق هدایت بعد از کتاب بوف کور است. در این مقاله این کتاب را معرفی کرده، خلاصه‌ای از داستان را برای شما تعریف می‌کنیم و در نهایت به نقد حاجی آقا می‌پردازیم. پس تا انتهای این مقاله با ما باشید.
درباره کتاب حاجی آقا
کتاب حاجی آقا صادق هدایت، اولین بار در سال 1324 هجری شمسیْ توسط انتشارات مجله سخن به انتشار رسید. این کتاب از همان ابتدا مورد استقبال مردم ایران و محافل ادبی قرار گرفت. موضوع داستان این کتاب سیاسی – اجتماعی است که در قالب طنز نوشته شده است. لحن صحبت شخصیت‌های مختلف موجود در داستان کاملا عامیانه است. هدایت با لحن طنزآمیز و عامیانه، جامعه و اوضاع و احوال آن را مورد انتقاد قرار داده است. پس کتاب حاجی آقا واقع‌گرایانه با لحن طنز آمیز و موضوعات سیاسی، اجتماعی است. بیان داستان این کتاب توسط سوم شخص مفر صورت گرفته است. این کتاب در 4 بخش می‌باشد.
زندگی‌نامه صادق هدایت
صادق هدایت، فرزند هدایت قلی خان هدایت و عذرا زیور الملوک هدایت در تهران به دنیا آمد. او از یک خانواده قدیمی اشرافی بود. در میان اجداد او، ادیب و دولتمردان برجسته بسیاری بودند. رضا قلی خان، پدربزرگش، شاعر و مورخی مشهور بود. پس از پایان تحصیلات ابتدایی برای فراگیری زبان فرانسه به مدرسه فرانسوی فرستاده شد. تحصیلات متوسطه خود را در آن جا گذراند و با بورسیه دولتی برای تحصیل در رشته دندانپزشکی به اروپا فرستاده شد. او مدت کوتاهی دندانپزشکی را برای مهندسی و مهندسی را برای مطالعه زبان های پیش از اسلام و فرهنگ باستانی ایران رها کرد.
هدایت در اروپا با ادبیات جهان به ویژه ادبیات اروپا آشنا شد و آثار کافکا، پو و داستایوسکی را خواند. در خلوت خود به شدت خودآگاه شد و زمان زیادی را صرف مسئله مرگ و زندگی کرد. زبان هدایت در آثارش هم ادبی و هم علمی است. او علاوه بر رمان‌ها و داستان‌های کوتاه خود، نخستین کسی بود که به تحقیق جدی و روشمند در مورد فولکلور ایران پرداخت. او همچنین به مطالعه زبان‌های باستانی ایرانی پرداخت و مقالاتی درباره باستان‌شناسی، مردم‌شناسی و زبان‌شناسی نوشت. طنز نیز یکی دیگر از شگرد نگارش زبان هدایت بود. او در داستان خود به نقد مشکلات اجتماعی و سیاسی جامعه خود می پردازد. وی در سال 1330 خودکشی کرد و به زندگی خویش پایان داد. از جمله آثار وی می‌توان به کتاب‌هایی مثل فوائد گیاهخواری، انسان و حیوان، مازیار، زنده به گور، سه قطره خون، بوف کور، افسانه آفرینش، رباعیات خیام و ولنگاری اشاره نمود.
شخصیت‌های اصلی داستان حاجی آقا
داستان کتاب حاجی آقا در رابطه با جنگ جهانی دوم است. این کتاب در گیر وار اتفاقاتی پیرامون سال هایی که ایران توسط متفقین به تسخیر درآمده بود نگاشته شده است. شخصیت اصلی این داستان، مردی به نام حاجی ابوتراب است. شخصیت اصلی کتاب حاجی آقا یکی از کسبه و بازاریان تهران است. از نظر شخصیتی فردی نا امن، با خصایل اخلاقی بد نظیر دورویی می‌باشد. در بخش اول و سوم درمورد ملاقات‌ها و دیدارهایی که مردم با ابوتراب می‌کنند صحبت به میان آمده است. در بخش دوم درباره ابوتراب و گذشته و پیشینه او صحبت می‌شود. بخش چهارم نیز رویاهای حاجی آقا در بیهوشی را به تصویر می‌کشد.
خلاصه‌ای از داستان
خلاصه کتاب حاجی آقا اینگونه است که ابوتراب یکی بازاریان تهران است. وی هیچ وقت به حج نرفته ولی به دلیل اینکه در شب عید قربان به دنیا آمده است به او حاجی می‌گویند. پدر او دکان تنباکوفروشی داشت و در زمان تحریم تنباکو، تنباکوی زیادی با قیمت ارزان خریداری و بعد از رفع تحریم همه آن ها را فروخت و بسیار ثروتمند شد. ابوتراب بعد از مرگ پدرش با خرید املاک توانست ثروت بیشتری به دست آورد. او زن‌های متعددی دارد که با همه آن ها در هشتی خانه زندگی می‌کند. وی هر روز جیره هر کدام از زنانش را می‌دهد و سپس به سر کار می‌رود.
کارهای او عبارت است از رسیدگی به سهام شرکت کشبافی (ابوتراب یکی از سهامداران این شرکت نیز هست)، تجارت تریاک و فرش در عراق، مقاطعه کاری برای ساختن جاده، جور کردن پاسپورت (با استفاده از روابط و زد و بندها) برای کسانی که قصد رفتن به کربلا دارند. همچنین حمام، دکان‌ها و خانه‌های زیادی را اجاره داده است و پول اجاره آنها را دریافت می‌کند. وی پسری به نام آقا کوچک دارد که او را برای تحصیل به فرنگ فرستاد اما بدون آنکه تحصیل کند به وطن برگشت و به خوش گذرانی و هدر دادن ثروت پدر مشغول شد. پدر، آقا کوچک را طرد کرد و پسر مجبور شد برای ادامه زندگی راننده دربار شود.
درباره حاجی آقا
در بخش اول کتاب حاجی آقا این گونه توصیف می‌شود. او پیراهن یقه حسنی، زیرشلواری گشادی که جیب‌های فراخ دارد پوشیده است. در ضمن شب کلاهی را بر سر گذاشته و قبایی نازک بر روی دوش خود انداخته است. ابوتراب در هشتی خانه بر روی دشک کوچکی نشسته و مراقب آمد و شد زن و فرزندان خود است. افراد مختلفی از همه اقشار جامعه مانند روحانی، کاسب و حتی سیاست مدار نزد او می‌روند. حاجی آقا در برخورد با هر کدام از آنها جنبه‌ای از شخصیت پیچیده خود را نمایان می‌کند. با گذشت زمان و ادامه داستان شخصیت زشت و پلید حاجی آقا مشخص خواهد شد.
روزی به خاطر مشکل در مقعدش مجبور می‌شود تن به جراحی دهد. در حین بیهوشی با چشم باطن می‌بیند که مرده است. در خانه خود مال‌باختگان را می‌بیند که به خاطر بدهکاری و قساوت‌های ابوتراب در حال گریه و زاری هستند. همچنین فرزندانش را می‌بیند که با ثروت بادآورده پدر مشغول قمار و عیاشی هستند. همچنین همه اعضای خانواده‌اش از مرگ وی خوشحال هستند. سرانجام حاجی آقا به هوش می‌آید و متوجه می‌شود که نمرده است. در پایان داستان نشان می‌دهد که ابوتراب بعد از عمل جراحی و آن رویای مردن، همچنان به رویه خود ادامه می‌دهد.
نقد کتاب کتاب حاجی آقا
تحلیل و نقد کتاب حاجی آقا در برهه زمانی حکومت رضاشاه است. متفقین در این برهه زمانی از ایران استفاده کرده و آن را اشغال کردند تا از فاشیسم‌ها مقابله کنند. در این دوره آزادی بیشتر از قبل شد. آزادی بیشتر منجر به تشکیل احزاب مختلف در ایران گردید. از یکی از مشهورترین احزاب این دوره می‌توان به حزب توده اشاره کرد. منشا این حزب از شوروی بود. از این حذب به عنوان حزبی بسیار قدرتمند و پرنفوذ یاد می شود. اگر این حذب کسی را بایکوت می‌کرد، فرد در جامعه نیز شدیدا بایکوت می‌شد. توده فشار و جبر سنگینی بر جامعه و همچنین مکاتب مختلف ادبی و سیاسی می‌گذاشت. اکثر روشنفکران و ادبایی که مخالف رضاشاه بودند، عضو حذب توده می‌شدند. یکی از نقاط قوت داستان، زبان و لحن بیان داستان است که مدام مطابق با شخصیت و نقش‌های مختلف در حال تغییر است. هر کدام از تیپ‌ها و قشرهای اجتماعی، متناسب با رده خود، زبان خاص خود را دارند. داستان طنزی پر از گوشه و کنابه و نیش است. داستان از زبان سوم شخص تعریف می‌شود. همچنین داستان پر از جلوه‌های متفاوت از فرهنگ و باورهای اقشار مختلف مردم است.
خرید کتاب حاجی آقا از اردیبهشت بوک
کتاب حاجی آقا که به قلم صادق هدایت نوشته شده است یکی از بهترین کتاب های عصر حاضر است. شما می توانید این کتاب را در لیست برنامه ریزی مطالعه خود قرار دهید و از مطالعه این کتاب لذت ببرید. شما کاربرگرامی می توانید این کتاب را با بهترین صحافی از اردیبهشت بوک خریداری و مطالعه نمایید.
